Portugal

Portugal maakt deel uit van het Iberisch schiereiland. Hoewel het land deel uitmaakt van de Europese Unie, worden alle promoties onder deze noemer vaak in de schaduw gesteld door Spanje. Laten we bij het begin beginnen. De naam Portugal is afgeleid van het graafschap Portucale, gelegen aan de monding van de Douro, van waaruit de ‘Reconquista’ begon. Koning Alfonso III veroverde in 1249 de Algarve, wat leidde tot een culturele en koloniale expansie van de jonge staat. Portugal groeide uit tot een wereldmacht tijdens de tijd van de ontdekkingsreizen, wat uiteindelijk resulteerde in het Portugese Rijk. Echter, rond de 15de en 16de eeuw verloor het veel van zijn rijkdom en status. Het land werd vervolgens een Britse zeevaartnatie met handel in Franse wijnen in haar kielzog. Een handelsverdrag dat door de Fransen werd geschonden, leidde tot een verstoorde relatie en uiteindelijk tot oorlog. Hier schrijven wij het jaar 1679, want toen werd elke Franse import verbannen. De Britten wendden zich toen zeewaarts naar Portugal, dat al sinds de 14de eeuw naam had gemaakt als zeevarende handelspartner. Deze relatie werd ter hand genomen waar de gebruikelijke handelswaar alsmede wijn onderdeel van uit maakte. Vooral port- en madeira-wijnen werden ontdekt en hun consumptie werd verheven tot een patriottische daad. De band tussen de twee landen is zo sterk dat wijnschrijfster Karen MacNeil opmerkt: “Als Portugal de moeder van port is, dan is Groot-Brittannië zeker de vader ervan.” Hoewel Portugal destijds financieel niet in staat was om voldoende te investeren in de wijnindustrie en de Britten na de oorlog weer terugkeerden naar Franse wijnen, was de realisatie van portwijnen een feit. Het ontstaan van zoete portwijn heeft me altijd geïntrigeerd. In 1678 bezochten Engelse wijnhandelaren een klooster in de Portugese stad Lamego, gelegen langs de rivier de Douro. Op zoek naar nieuwe wijnen om naar Engeland te verschepen, ontmoetten de kooplieden een abt die een wijnstijl produceerde die ze nog nooit eerder waren tegengekomen. Hoewel het verrijken van wijn al eeuwenlang bekend was, werd de versterkende druivenspirit meestal pas na de gisting toegevoegd, wanneer de wijn al droog was gefermenteerd. De abt van Lamego versterkte zijn wijn uit Pinhão echter tijdens de gisting, waardoor de actieve gistcellen werden gedood en de wijn een hoog restsuikergehalte behield. Dit resulteerde in een zeer alcoholrijke wijn met een merkbare zoetheid en zachtheid, die zeer succesvol bleek op de Engelse wijnmarkt. Maar zoals vaker gebeurt, leidde fraude tot verval. Wijnen uit andere delen van Portugal en zelfs uit Spanje werden naar Porto gebracht, waar suiker, vlierbessensap, zwarte peper, kaneel en gember aan werden toegevoegd. Dit schandaal leidde destijds tot een drastische daling van de productie van 116.000 hl naar 56.000 hl tussen 1728 en 1756. Naar het heden, zo’n 250 jaar later, zijn de Porthuizen met hun quintas, dankzij wetgeving in de Douro en ondersteuning, weer op de weg terug naar succes. Klassieke huizen zoals Taylor’s, Fonseca, Ramos Pinto en Churchill bevestigen de standaard van kwaliteit. Sinds 2003 hebben de Douro Boys zich verenigd, bestaande uit Niepoort, Quinta do Crasto, Quinta do Vale Meão, Quinta do Vallado en Quinta Vale Dona Maria. Uitdaging: ze wilden de beste witte en rode tafel wijnen produceren over de lengte van de Doura. Druiven zoals Gouveio, Rabigato, Malvasia Fina, Viosinho en Codega de Larinho spelen een grote rol in de productie van witte wijnen. Voor rode wijnen worden druiven zoals Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Roriz, Tinta Cão, Tinta Barroca, Tinta Francisca, Sousão, Marufo en Bastardo gebruikt, die volgens de wetgeving garant staan voor hoge kwaliteit. Deze groep werkt met innovatieve en inspirerende methoden om niet-versterkte wijnen van hoge kwaliteit te produceren, vergelijkbaar met de versterkte wijnen van vroeger. Hiermee zijn ze niet alleen een voorbeeld voor de mogelijkheden in de Douro, maar ook voor andere regio’s. Portugese druiventelers en wijnmakers zijn jarenlang erg conservatief geweest, en dat komt nu terug in de unieke variëteit aan aangeplante druivenrassen. Deze authenticiteit, gecombineerd met hedendaags inzicht en mogelijkheden, maakt Portugal tot een uniek en modern wijnland. Een geweldig voorbeeld is de familie Pato in de kustregio Bairrada: Luis Pato maakt sinds de jaren ’80 wijn. Zijn vader João produceerde 10 jaar daarvoor de eerste DOC Bairrada-wijnen. Tegenwoordig, ruim 30 jaar na zijn begin, bezit Luis maar liefst 60 hectare, beplant met uitsluitend inheemse druivenrassen. Voor rode wijnen gebruikt hij vooral de Baga-druif. Luis heeft niet voor niets de bijnaam ‘Mr. Baga’; wat hij met deze druif doet is uniek. Voor witte wijnen teelt hij de inheemse Bical en Maria Gomes. Van die laatste druif maakt hij ook een fantastische mousserende wijn. Luis Pato is niet alleen de meest beroemde producent van Bairrada, maar behoort ook internationaal tot de Portugese top. Hij wordt gezien als de meest gepassioneerde wijnmaker van het gebied en is de voorvechter van inheemse druivenrassen in Bairrada. Gestoomde kabeljauw met ‘Bacalhau à Brás’ en saus van palmkool ‘Bacalhau à Brás’ is het nationale bacalhaurecept van Portugal, en men zegt dat er voor elke dag van

het jaar een ander recept bestaat. Deze variant is ooit bedacht door meneer Brás in zijn taverne in Lissabon. De bacalhau wordt aangezet met olijfolie, knoflook, zwarte olijf en krokante frietaardappelen, waarna het smeuïg wordt geroerd met een eitje. Een mooie volle lepel op de gestoomde kabeljauw maakt het tot een smaakvol geheel. De bijpassende wijn is de witte Vinha Formal van de toonaangevende wijnmaker Luis Pato. Deze 100% Bical-druif komt van de heuvelrug van Óis do Bairro, tegenover Serra do Buçaco, op kalkrijke kleigrond. Gefermenteerd en gerijpt in nieuwe Allier eiken vaten gedurende 8 maanden, biedt deze wijn een prachtige mineraliteit die perfect aansluit bij de gestoomde vis. De wijn heeft een vol en romig mondgevoel, verfrissend met citrus en steenfruit, complex en verfijnd tegelijk. Weet dat de Portugese keuken niet per se heel verfijnd is, maar wel bijzonder smaakvol. Bacalhau is daar een prachtig voorbeeld van. De wijnen van Luis Pato: Blanc de Blancs Maria Gomes Baga Touriga Nacional Vinhas Velhas Branco Vinhas Velhas Tinto Vinha Pan Quinta do Moinho. Eerst tafelwijnen, nu erkend en geclassificeerd als BGA-wijnen uit de wijnregio. Zo hebben we in totaal 14 wijnregio’s. U begrijpt: een bezoek waard doch ook één interessante orginaleptische ervaring vraagt. U weet wel, proeft u het al?